سم قارچ کش

انواع قارچ کش های مورد استفاده در کشاورزی

/در /توسط

طبقه‌بندی قارچ‌کشها
– قارچ‌کشهای آلی
ترکیبات آلی قلع ، فنل‌ها ، مشتقات کلرو بنزن ، دی‌ تیوکاربامت‌ها ، بنزی‌می‌دازول‌ها ، آزول‌ها ، تری آزول‌ها ، پری دین‌ها ، تیازول‌ها ، ترکیبات آلی جیوه و کاربامت‌ها
– قارچ کشهای معدنی
گوگرد و ترکیبات گوگردی، ترکیبات معدنی جیوه ،ترکیبات فلزی دیگر مانند روی نیکل و کروم و کادنیوم و ترکیبات مسی
گوگرد
هزار سال قبل – ترکیبات معدنی گوگرد و گوگرد خالص دارای خواص قارچ‌کشی، کنه‌کشی و حشره‌کشی هستند – غیر سیستمیک با خواص حفاظتی و التیامی – از جوانه‌زنی اسپورها جلوگیری میکند – بسیار موثر علیه سفیدکهای سطحی و سوختگی‌ها – برای کنترل لکه سیاه سیبة پیچیدگی برگ هلو – برای کنه‌های تولید کننده گال موثر است – از توسعه زخمها جلوگیری و رشد قارچها در آنها را محدود میکند. مزایای خاصی دارد:
– دارا بودن اثرات کنه‌کشی
– سازگاری با سایر ترکیبات قارچ کش
– سمیت پائین برای انسان و سایر پستانداران
– قیمت پائین گوگرد نسبت به سایر ترکیبات قارچ کش
– امکان کنترل چندین بیماری مانند سفیدکهای سطحی و لکه سیاه سیب با هم
مخلوط بردو
مهمترین و پرکاربردترین ترکیب مسی است که خواص قارچ کشی آن بطور تصادفی در سال ۱۸۸۲ کشف شد مخلوط بردو شامل سولفات مس و آهک است.
قارچ کشهای آلی:
۱- گروه دی نیترو فنلها
۱-۱- دینو کاپ
تجاری: کاراتان – اولین قارچ کشی آلی با اثر مناسب روی سفیدکهای سطحی است – غیر سیستمیک – تماسی با اثر محافظتی و درمان کنندگی – متشکل از دو ماه موثره است – اولی بیشتر کنه‌کش است و دومی بیشتر قارچ‌کش است.
۲- دی تیو کار باماتها
۲-۱- فربام
تجاری: فربام – قارچ کش – با اثر محافظتی و نیز تاثیر ثانوی و زردشدگی یا کلوروز است – برای کنترل الکه سیاه سیب، گلابی، پیچیدگی برگ هلو – در آب سوسپانسیون سیاهرنگی میدهد که اثر آن روی شاخ و برگ و میوه گیاهان باقی می‌ماند – به همین دلیل کمتر رویی درختان میوه و گیاهان زینتی استفاده میشود.
۲-۲- تیرام
تجاری: آرازان Arasan – قارچ کش – با اثر محافظتی – برای کنترل بیماریهای قارچی مختلف مانند زنگ گیاهان زینتی، پوسیدگی نرم میوه‌ها، لکه سیاه و بیماری انباری سیب و گلابی و پیچیدگی برگ هلو استفاده میشود – برای کنترل بیماری مرگ گیاهچه به کار میرود.
نماتدکشها:
۱- ترکیبات نماتدکش با فراریت کم
گروه اول؛ کارباماتها
مهمترین کاربامات نماتدکش آلدی کارپ است.
گروه دوم؛ سموم فسفره آلی
فنامیفوس
تجاری: نماکور – نماتدکش – سیستمیک – تماسی – از ریشه جذب و به برگهای گیاه منتقل میشود – واکنش اکسیداسیون روی گوگرد باعث افزایش سمیت و نیز خاصیت سیستمی ترکیب میشود.
۲- نماتدکشهای ترکیبات فرار و گازی
گروه اول؛ مشتقات ایزو تیو سیانات
دازومت
تجاری: باسمید – تماتدکش، قارچ‌کش، علف‌کش و حشره‌کش غیر انتخابی – گرانول – ضدعفونی خاک – از عمل آنزیمهای مختلف ممانعت میکند.
متام سدیم
تجاری: واپام – تدخین شونده – قبل از کاشت – برای کنترل قارچها، نماتدها، بذور علفهای هرز و حشرات خاک‌زی – گران است و در گلخانه‌ها و محصولات پر ارزش استفاده میشود – تا از بین رفتن ماده موثره نباید کشت شود – گیاهسوزی شدیدی دارد.
متیل ایزو تیو سیانات
۱۹۵۹ – نماتدکش – گاز عمومی برای کنترل قارچ‌های خاک‌زی، حشرات، نماتدها و بذرو علفهای هرز است – گیاهسوزی میکند – قبل از کاشت باید استفاده شود.
گروه دوم: هیدروکربنهای هالوژنه (آلکیل هالیدها)
دی کلرو پروپن
تجاری: نماتوکس – نماتدکش دارای اثر حشره‌کشی و قارچ کشی و با از بین بردن نماتدهای ناقل ویروس اثر کنترل ویروسی نیز دارد – تدخین شونده – برای ضدعفونی خاک – ایزومر سیس دارای تاثیر بیشتری است – بسیار موثر – قادر به از بین بردن سیست (کیست) زمستانگذرانی نماتد است – پرمصرف‌ترین نماتدکش – قبل از کاشت برای ضدعفونی در سبزیکارها، گلخانه‌ها، باغات میوه و مزارع استفاده میشود – بهترین دما ۱۰ تا ۲۷ در خاک
اتیلن دی بروماید
گاز است – برای نماتد کشی در خاک استفاده میشود ۱۸۷۱ در آلمان برای کنترل نماتد چغندر قند به کار رفت.
کربن دی سولفید
کلرو پیکرین
یا گاز اشک آور – ۱۹۱۹ در انگلستان مورد استفاده قرار گرفت.

سوسک گندم

سوسک سیاه گندم

/در /توسط

این حشره در سراسر اروپا ،قفقاز، کشورهای خاورمیانه و آسیای مرکزی انتشار دارد(بالشویسکی ۱۹۶۳) در ایران تاکنون از تهران ، مشهد ، بجنورد ، سبزوار، گرگان و گنبد جمع آوری شده است .این حشره از آفات بالقوه گندم و جو و چاودار می باشد. لاروها از برگ و حشرات کامل از گل و دانه ها در مرحله شیری تغذیه می نمایند. خسارت لارو روی جوانه های گندم مشاهده می شود که در اثر آن برگها روی زمین می خوابند. خسارت این آفتبصورت لکه ای در مزرعه دیده می شود و حشرات کامل روز گندمهای شیری از قاعده دانهشروع به تغذیه می کنند. آفت درتمام مناطق کشور بویژه گلستان، مغان، لرستان، آذربایجان، فارس، کرمانشاه و ایلام گسترش دارد.

حدوداً ۱۵ میلی متر طول و ۶ میلیمتر عرض دارد.رنگ عمومی آن قهوه ای متمایل به سیاه و رنگ سطح پشتی سیاه براق و سطح شکمی قهوه ای تیره است .سر سیاه و شاخک ۱۱ بتدی نخی شکل به رنگ قهوه ای متمایل به قرمز .

کنترل زراعی:

۱-تناوب زراعی.
۲-انجام شخم و دیسک پس از برداشت


کنترل شیمیایی:

۱- دیازینون G 5 %و- ۳۰-۴۰ کیلوگرم در هکتار بمحض دیدن اولین خسارت
۲- دیازینون EC 60 % و ۱ لیتر در هکتار بمحض دیدن اولین خسارت
۳- کارباریل WP 85 % و۳٫۵-۳ کیلوگرم در هکتار بمحض دیدن اولین خسارت
۴- فوزالن EC 35% و ۲-۱٫۵ لیتر در هکتار بمحض دیدن اولین خسارت
۵-کلرپیریفوس EC 40.8 % و ۲-۱٫۵ لیتر در هکتار بمحض دیدن اولین خسارت

مدیریت تلفیقی سوسک سیاه گندم

– حسینی(۱۳۷۳) از مورچه ها به عنوان یکی از شکارگرهای مهم تخم و لاروهای ریز این آفت نام می برد. سوسکی از خانوادة Carabidae نیز شکارگر لاروهای درشت و شفیره های آن بوده و کلاغ ها و دیگر پرندگان نیز به هنگام شخم زدن خاک از لاروها و سوسک های باقیمانده در زمین تغذیه می کنند.

– تناوب زراعی با استفاده از گیاهان وجینی، جمع آوری کاه و کلش و بقایای محصول در اراضی آلوده و شخم زدن زمین پس از برداشت، از روش های مناسب کنترل آن است.

– این آفت با روش های زراعی فوق به خوبی قابل کنترل است و در صورتی که در مزارع آلوده تراکم لاروهای آن بیش از ۴- ۵ عدد در متر مربع باشد، می توان به محض مشاهدة خسارت آن از سموم دیازینون )G 5% 30-40 کیلو در هکتار)، دیازینون EC 60% )یک لیتر در هکتار) و کارباریل WP 85% ) 5/1-2 کیلو در هکتار) استفاده کرد.

سم آفت کش

شناختن آفات درختان میوه و روشهای جلوگیری از آفت زدگی

/در /توسط

روشهای جلوگیری از افت زدگی در فصل تابستان:

تعریف آفت : به طور کلی به هر چیز خسارت زا ، آفت اطلاق می گردد ولی در گیاهپزشکی ،حشرات ، کنه ها ، جوندگان و نرم تنان زیان آور در گروه آفات طبقه بندی می شوند .
آفات متداول گیاهی :
کنه ها :
کنه ها متعلق به گروه عنکبوتیان هستند که پوره ها ۶ پا و کنه های بالغ ۸ پا دارند . بسیار ریزند و تقریبا با چشم غیر مسلح دیده نمی شوند . خسارت آنها زمانی است که قطعات دهانی خود را به طور مکرر برای تغذیه وارد برگ می کنند هر محل تغذیه به شکل نقطه ای سفید رنگ به اندازه سر سوزن است و برگها سرانجام خال دار و چروکیده می شوند و از بین می روند . مطمئن ترین روش تشخیص کنه ها ، بررسی سطوح زیرین برگهای آسیب دیده در زیر نور بسیار روشن با استفاده از ذره بین است .
شپشک ها :
بدن این حشرات مستور از غددی است که از آنها مواد مومی و شاخی ترشح می شود این مواد گاهی به صورت توده ای آرد مانند ( شپشک های آرد آلود ) و یا به صورت سپرهایی به اشکال مختلف ( شپشک واوی ، الفی و …)روی بدن آنها قرار می گیرد . این آفت با سوراخ کردن بافتهای گیاه و خارج کردن شیره گیاهی با قطعات دهانی خود ، به گیاه خسارت می زند و گیاه را ضعیف می کند و سر انجام بخشهایی از گیاه از بین می رود . در چرخه زندگی این آفت ، مشخص ترین مرحله ، حشره بالغ است . در مرحله نابالغ ( پورگی ) متحرک هستند که در این مرحله نسبت به سم پاشی با حشره کش ها آسیب پذیر ترند .
مگس سفید :
حشرات بسیار کوچک و طول آنها ندرتا به ۲ تا ۳ میلیمتر می رسد . حشرات کامل نر و ماده بالدار که بالها از پودر سفید مومی شکل پوشیده شده است بسیار فعال هستند و از شیره برگها تغذیه می نمایند .مگس های سفید در نواحی گرمسیری روی درختان مرکبات و بوته های زینتی و پنبه فراوانند .
شته ها :
این حشرات به آسانی قابل مشاهده و به رنگ های سبز ، قرمز ، زرد ، سیاه و … هستند و تمایل به تجمع به شکل دسته ای بزرگ روی جوانترین برگها و جوانه های گیاه دارند . شیره های گیاهی را می مکند و سبب بد شکلی برگهای جوان می شوند . بعلاوه شته ها ماده شیرینی ( عسلک ) از خود ترشح می کنند که برگهای گیاه را چسبناک می کند و سبب جذب و رشد سایر ارگانیزم های مضر می شوند .
پشه های قارچی :
پشه های قارچی بالغ به رنگ قهوه ای تا سیاه ، بطول حدود ۳ میلیمتر ، با پرواز در اطراف گیاه برای مردم آزار دهنده و نا بالغ ( لاروی ) آنها با تغذیه از ریشه گیاه ، برای آنها زیان آورند . پشه های قارچی بالغ در بستر کاشت غنی از ماده آلی که محیط تولید مثلی مناسبی برایش محسوب می شود ، تخم گذاری کرده و لارو های آن پس از تفریخ از تخم ، به سوراخ کردن و تغذیه از ریشه گیاه می پردازد . مرحله بالغ این آفت را می توان از راه سم پاشی با حشره کش ها از بین برد و لارو آن را با ید با سموم از بین برد .
حلزون های صدف دار و بدون صدف یا راب :
از نرم تنان زیان آور هستند که معمولا شبها فعالیت دارند و با جویدن برگ ها ، سوراخ های نا منظمی بر روی برگ گیاهان ایجاد می کنند . مسیر حرکت آنها عموما بوسیله نوارهای نقره ای رنگ که ترشحات لزج بدن آنها می با شد ، مشخص می شود .
جمع آوری حلزون و راب و از بین بردن آنها یکی از راه های مبارزه است ، همچنین تهیه طعمه مسموم که به صورت آماده در بازار به فروش می رسد با فرمول (متالدهید ۲-۳ کیلو ، سبوس گندم ۱۰۰ کیلو ، آب ۴۵ – ۵۰ لیتر ) و کار گذاشتن طعمه ها ، هنگام غروب و پس از آبیاری ، در کنترل این آفات نتایج خوبی داده است .

سم علف کش

طبقه بندی وشناسایی علف های هرز

/در /توسط

۱- پهن برگ:

پیچک صحرایی (سارماشیق)

علفها هرز چند ساله بوده وتوسط بذر وساقه های خزنده (ریزوم)تکثیر می یابد. برای کنترل پیچک می توان در غیر فصل زراعی (عدم وجود زراعت در زمین)ویا زمان آیش گذاری ،در مزارع آبی ودیمزارها با استفاده از علفکش عمومی (همه چیز کش )مانند رانداپ وسم پاشی مزرعه با آن ویا منحصرا در مزارع آبی با شخم عمیق وجمع کردن ریزوم وریشه های علف هرز با دندانه میخی اقدام به کنترل کرد.

شقایق (خشخاش)

گیاهی یک ساله بوده وتوسط بذر تکثیر می یابد ساقه آن در پایین کرکدار ،که با استفاده ازعلفکش توفوردی وسم پاشی در مرحله ۴تا ۶برگی می تواند کنترل گردد
گل گندم (گوگ ککله)

علف هرز یک ساله بوده وتوسط بذر تکثیر می یابد وعلف هرز اختصاصی گندم می باشد . ساقه دارای انشعابات وبصورت کرکدار و تارعنکبوتی می باشد وکنترل آن با علف کشهای توفوردی وگرانستار می باشد.
تربچه وحشی (ترپک یا ساری چیچک)

 
این علف هرز یکساله واز علفهای هرز مهم مزارع گندم بوده وتوسط بذر تکثیر می یابد در زمان تشکیل بوته کامل گل های زرد رنگ تولید می کند .این علف هرز براحتی توسط علفکشهای توفوردی یا وگرانستار کنترل می گردد.
فرفیون(سوتی جه)

 
علف هرز ی یکساله می باشد .بوته آن بدون کرک ،که توسط بذر تکثیر می یابد و از علفهای هرز عادی مزارع گندم بوده وبیشتر در مزارع دیم دیده می شود .در صورت شکسته شدن ساقه شیرابه سفید از آن خارج شده که سمی می باشد .کنترل آن توسط علفکش توفوردی می باشد.
ازمک (ایلان گولی،آق گول)

 
این گیاه چند ساله وبا رویش زمستانه بوده دارای انشعابات زیاد در بالا وبا گلهای سفید  میباشد که توسط بذر وریشه های سطحی  تکثیر می یابد .با علفکشهای توفوردی وگرانستار وسم پاشی در زمان مناسب کنترل می شود.
خاکشیر(شوورن)

 
این علف هرز یکساله که بذر آن جوانه زنی نیاز به سرمای تقربیا دراز مدت دارد ودر نقاط سرد سیری قدرت تکثیر فراوان دارد دارای بوته علفی وکرکدار وبا گلهای زرد می باشد  توسط سموم توفوردی ویا گرانستار وسم پاشی در زمان مناسب براحتی کنترل می گردد.

 

 شیر پنیر(بی تی راخ)
این علف هرز یکساله وخزنده  بوده وبا استفاده از بوته های گندم بالا می رود .توسط بذر تکثیر یافته وعلاوه بر رقابت با گندم باعث خوابیدگی آن نیز می شود .علفکش توفوردی برروی این گیاه کم تاتیر بوده ولی گرانستار آن رابه خوبی کنترل می نماید.
ترشک (تورشک)

 
گیاهی چند ساله با ریشه ای قوی وضخیم  با ساقه ای ایستاده وقرمز رنگ است که توسط بذر وریشه تکثیر می یابد .سم پاشی در موقع مناسب با علفکشهای توفوردی وگرانستار آن را کنترل می کند.

 

 خارشتر (دوه تیکانی)

 
گیاهی چند ساله با رویش بهاره ودارای بوته ای نیمه چوبی است .کنترل آن با سمومی مانند توفوردی مشکل بوده وبیشتر توسط عملیات زراعی مانند آیش گذاری مزرعه وشخم عمیق و جمع آوری میسر می باشد.

 

 بابونه (بابانک)

 
علف هرز یکساله با رویش بهاره بوده ودارای گلهای سفید با ساقه ایستاده  است که در بالا منشعب شده ودارای موهای پراکنده می باشد وتوسط بذر تکثیر می یابد.این گیاه براحتی توسط سموم توفوردی وگرانستار وسم پاشی ازبین می رود.

 

 تلخه (آجی ککله)

 
گیاهی چند ساله با رویش پاییزه و دارای بوته ای کرکدار وبه رنگ سبز مات با گلهای بنفش است که توسط بذر و ریشه تکثیر می یابد. کنترل شیمیایی آن مشکل بوده وبوسیله جمع آوری ریزومها از سطح مزرعه می تواند کنترل شود.

 

سم گلایفوزیت

مقاومت به گلایفوزیت

/در /توسط

افزایش نگرانی نسبت به بروز مقاومت به گلایفوزیت

بررسی اخیر شرکت تجاری-کشاورزی استراتوس گلف نشان­دهنده افزایش نگرانی در میان کشاورزان شرق کانادا نسبت به مقاومت علف­های هرز در برابر علف­کش­ ها است. به طور ویژه، مقاومت به علف­کش گلایفوزیت در کانون توجه قرار دارد.

یک نظرسنجی اینترنتی در سال ۲۰۱۲ در ایالات متحده، حاکی از آن بود، که در ۱۵۳ میلیون هکتار از مزارع گندم، برخی از گونه های علف هرز مقاوم به گلایفوزیت وجود دارد. یعنی تقریبا یک چهارم مزارع گندم در ایالات متحده دارای این مشکل هستند. این میزان حدودا دو برابر آمار مرتبط سال ۲۰۱۰ است، که معادل ۸۱/۵ میلیون هکتار بود.

علاوه بر این، ۴۹ درصد از کشاورزان مورد مطالعه در ۳۱ ایالت امریکا می­ گویند که در حال حاضر دارای علف­های هرز مقاوم به علفکش در مزارع خود هستند. در ایالت جورجیا، این تعداد به ۹۲ درصد بالغ می ­شود. در عرض یک سال( از ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۲) ایالت­های نبراسکا، آیوا و ایندیانا شاهد دو برابر شدن میزان گسترش مقاومت به علف های هرز است. علف هرز (fleabane در کانادا) Conyza sp. که در ایالات متحده تحت نام  horseweed  شناخته می شود، رایج­ترین علف هرز مقاوم است و مقام دوم از آن نوعی تاج خروس وحشی به نام علمی Amaranthus palmeri است، که در کانادا دیده می­ شود (اما در میشیگان، ایندیانا و اوهایو هم مشاهده آن تایید شده است).

نوعی Common ragweed مقاوم در برابر علف کش ها در مزارع  انتاریو توسط محققان دانشگاه گوئلف تایید شده است. بذور این علف هرز در سال ۲۰۱۱ جمع آوری شدند و مقاومت به علفکش در اواخر تابستان سال ۲۰۱۲ تایید شد. کشاورزان در این نظرسنجی، ۴۰۴۶ هکتار از مزارع را در انتاریو و ناحیه قطبی کانادا را آلوده به این علف هرز گزارش کردند.

این گزارش نشان­ دهنده روند افزایشی نگرانی در بین کشاورزان است. در انتاریو، ۴۰% و در کبک ۴۹% کشاورزان در مورد علف­ های مقاوم به گلایفوزیت نگرانی خود را ابراز کردند. در ایالت انتاریو سطح علف هرز Canada fleabane 72843 هکتار و  ۳۱۵۶۵ هکتار Giant ragweed و ۵۶۲۰ هکتار Volunteer canola گزارش شده است. در مجموع ۵/۱۲% کشاورزان انتاریو از خسارت علف های هرز گله داشتند.

در این بررسی همچنین بخشی به ایالات متحد مربوط می شود و به نوعی تاج خروس وحشی موسوم به Palmer amaranth که در امریکا از نظر فراوانی در گروه علف های هرز مقاوم به گلایفوزیت در رده دوم قرار دارد، اشاره شده است. این علف هرز از ایالات شمالی امریکا به کانادا مهاجرت کرده است.

سم حشره کش

مبارزه با حلزونها و رابهای زیان آور

/در /توسط

نرمتنان شاخه‌ای از جانوران هستند که شامل ۵ رده آمفی‌نورا ، شکم‌پایان ، ناوپایان ، دوکفه‌ایها و سرپایان هستند. حلزونها جزء رده شکم پایان می‌باشند. حلزونها ، دریازی ، ساکن آب شیرین و یا خشکی‌اند. توده احشایی اصولا پیچ خورده است و درجه تابیدگی آن یکسان نیست. معمولا صدف دارند. در سر چشم و یک یا دو جفت شاخک وجود دارد و ۳۵۰۰۰گونه دارند.
فعالیت شبانه حلزون ها، ارتباط فعالیت با زمان در سال و شرایط جوی مانند دما و رطوبت، تاثیر آب و هوا بر دوره زندگی، تراکم جمعیت، سرعت تولید مثل و رشد بر جای می گذارد. نور و همچنین غذای در دسترس دیگر عوامل اثرگذار در زندگی حلزون ها هستند. زمستان ملایم موجب افزایش نرخ زنده مانی و نمو سریع تخم و حلزون های جوان می گردد. حلزون ها خاک را حفر نمی کنند، بنابراین تغذیه بر سطح خاک را ترجیح می دهند،جایی که برای آنها جابجایی و یافتن غذا راحت تر است. بیشتر حلزون ها بین ۱ تا ۱۵cm طول دارند و بدن آنها از چهار قسمت تشکیل شده است.

گونه های مهم ایران:

۱- راب گلخانه ­ای (Lehmannia valentina (Fer

طول بدن این حلزون در حداکثر رشد به ۳۰ تا ۴۰ میلیمتر می­رسد. رنگ آنها خاکستری تیره و دارای چین خوردگی نسبتا کوتاه می­ باشند. پشت بدن در امتداد گنبد پشتی دو نوار تیره نسبتا واضح دیده می­ شود. این گونه بیشتر در اوایل بهار و به خصوص در پاییز در چمن­ کاری­ ها و سبزی­ کاری­ ها فراوانند، ولی در گلخانه­ های مرطوب همه اوقات سال دیده می­ شوند. تخم­ها در دسته­های ۷۰-۸۰ عددی گذاشته می­شوند. تخم­ها سفید شکری و به قطر ۲ میلیمتر است.

۲- راب خانگی Parmacella iberica Eich.

این گونه در سواحل دریای خزر انتشار دارد. رنگ آن در نواحی ساحلی خاکستری متمایل به قهوه­ای و در ارتفاعات چالوس متمایل به زرد است. صدف در این گونه به صورت صفحه کوچکی است، که قسمت برجسته آن از انتهای گنبد پشتی خارج شده است. اندازه بدن در حالت کشیدگی کامل تا ۱۰۰ میلیمتر می­رسد. این جانور در منازل فراوان است و به سبزی­ها و گل­های زینتی صرمه وارد می­کند.این جانوران در اواخر بهار و تابستان فعالیت چندانی ندارند و ظاهرا پوره­های نسل دوم، حدود شهریور ماه هراه با خنکی هوا فعالیت تغذیه ای خود را شروع می­کنند.
انواع فرمولاسیون

طعمه مسموم، مایع، طعمه گرانوله و پلت

در مورد نوع فرمولاسیون باید افزود، طعمه می­ بایست برای حلزون جذب­ کننده، حاوی مقدار کافی ماده موثر باشد. طعمه می ­بایست به گونه ­ای ساخته شود، که شکل آن در خاک خیلی مرطوب هم حفظ شود. اندازه پلت و نحوه توزیع آن (به کیلوگرم) باید به صورتی باشد، که تراکمی در حدود ۴۰-۵۰ پلت به ازاء هر مترمربع به دست آید. طعمه ­هایی که علیه حلزون­ها و راب­ها استفاده می­ شوند، دارای مقادیر متفاوتی از ماده موثر هستند. باید افزود که اگرچه نام فرمولاسیون­ های دیگر هم در بالا آمده است، اما معمول­ترین و موثرترین نوع فرمولاسیون برای این آفات طعمه­ های مسموم می­باشد. در ساخت این طعمه­ ها از مواد جلب­ کننده­ ای مانند سبوس غلات یا آرد استفاده می­گردد.

سمیت:
در مورد این آفت­کش سمیت گوارشی حاد برای موشهای صحرایی ۲۸۳ و برای موشهای خانگی mg/kg 4255 گزارش شده است. سمیت حاد پوستی برای موشهای صحرایی > mg/kg 5000 می­ باشد، اما اثر ناهنجارزایی یا جهش­ زایی از این ترکیب گزارش نشده است. حد مجاز جذب روزانه برای این آفت­کش mg/kg 025 /0 وزن بدن است. طبقه ­بندی سمیت ماده موثر این ترکیب طبق استاندارد WHO درجه دو و طبقه بندی سمیت فرمولاسیون طبق استاندارد EPA درجه سه است.

تاثیر بر روی موجودات غیرهدف
مطالعات نشان داده اند که پلت های متالدهید در صورت کاربرد صحیح برای جوجه تیغی ها، زنبورعسل، پرندگان، جوندگان تاثیر سویی ندارند.

تاثیر روی دشمنان طبیعی

تدوین استراتژی کنترل حلزون­ها باید با توجه به دشمنان طبیعی آنها صورت گیرد تا علاوه بر حفظ محصول سطح جمعیت حلزون در حد طبیعی باشد. وقتی روشهای کنترل شیمیایی به کار می رود، همواره باید تاثیر آن روی موجودات غیرهدف بررسی گردد.

 

 

سم علف کش

راهکارهای مدیریت مقاومت به علف کش ها

/در /توسط

كميته اقدام مقاومت به علف كش (HRAC)لیستی از راهکارهاي زير را براي پيشگيري و مديريت مقاومت بيوتيپ هاي علف هرز مقاوم به علف كش تهيه كرده است. البته تكيه بر هر يك از اين راهکارها منجر به تاثير مناسب نمي شود. کشاورز بايستي مجموعه اي از این راهکارها را با دقت استفاده كند، تا اينكه از بروز و گسترش مقاومت پیشگیری شود.

۱ـ از علف كشها تنها زماني كه لازم است، استفاده نمایید. استعمال علف كش می بايست بر اساس آستانه زیان اقتصادي باشد. رشد و پيشرفت مداوم مدل هاي تعیین سطح زیان اقتصادي مي تواند مفيد باشد.
۲۲ـ استفاده متناوب از علف كش ها با نحوه تاثیر متفاوت. از يك علف كش بيش از دو بار در يك مزرعه به طور متوالي استفاده نكنيد، مگر اينكه ساير روشهاي كنترل بكار گرفته شود. مي توان در طي دو سال دو بار بطور متوالي از علف کش های مشابه استفاده كرد، يا در يك سال دو بار به طور متناوب و جداگانه از علف کش ها استفاده كرد.
۳ـ علف كشها را به صورت مخلوط به کار برید، طوري كه مخلوط داراي نحوه تاثیر چندگانه باشد. بهر حال، هر دو علف كش بايستي واجد سمیت عليه علف هاي مقاوم باشند، تا موثر واقع شوند. شایان توجه است، كه در گذشته، علف هايي كه مقاومت را نسبت به علف كش نشان داده اند، اغلب گونه هاي هدف عمده و اصلي نبودند، بنابراین ممكن است بكارگيري تركيبي از علف كش ها كه باعث دو برابر شدن طيف وسيعي از فعاليت كنترل علف مي شود، گران باشد. بسياري از تركيبات علف كش اقتصادي تر ممكن است كافي و موثر نباشد.
۴۴ـ تناوب زراعی، بويژه محصولاتی كه دوره هاي زندگي متفاوت دارند. مثلاً: يكساله هاي زمستاني، مثل گندم زمستاني، دائمي ها مثل يونجه، يكساله هاي تابستاني مثل ذرت و سويا. همزمان باید به خاطر داشت، كه از علف كش هايي كه نحوه تاثیر مشابه دارند، در اين سه محصول مختلف عليه يك علف مشابه استفاده نشود، مگر اينكه ساير روشهاي موثر كنترل در مديريت مزرعه بكار گرفته شود.
۵ـ كاشت واريته هاي مقاوم به علف كش جديد نبايستي به بيش از دو بار استفاده متوالي از علف كشها منجر شود، كه نحوه تاثیر يكساني عليه همان علف دارند، مگر آنكه ساير فعاليتهاي كنترلي موثر بكار گرفته شود.
۶ـ حتی الامکان از ماشینهای کشاورزی برای شخم و نابودی فیزیکی علفهای هرز در کنار کاربرد علف كش استفاده كنيد.
۷۷ـ جايي كه پتانسيل فرسايشي خاك حداقل است، كشت و زرع اوليه و مقدماتي به عنوان جزئي از برنامه مديريت علف های هرز بايد در نظر گرفته شود.
۸ـ مزارع و باغات را بطور منظم بررسي و علفهاي موجود را شناسايي كنيد. نسبت به تغيير در جمعيت علفها توجه کنید، تا پراكندگي علفهايي كه ممكن است براي مقاومت انتخاب شوند، محدود گردد.
۹ـ لوازم كشت و درو را قبل جابجایی از مزارع آلوده به علفهاي مقاوم به سمت مزارع سالم، تميز كنيد.
۱۰ـ مدیریت آزادراه ها، راه آهن و اداره هاي عام المنفعه و سازمانهاي مشابه باید از برنامه هاي كنترلی استفاده كنند، که به پیدایش علفهاي مقاوم به علف كش منجر نمي شود. علف هاي مقاوم از مناطقی كه تحت كنترل این ادارات قرار دارند، به طور مداوم به زمينهاي كشاورزي منتشر مي شوند.

پلیکم مزرعه گندم

سن گندم

/در /توسط

چكيده‌
سن‌ گندم‌، مهمترين‌ آفت‌ گندم‌ و جو در ايران‌ و كشورهاي‌ منطقه‌ است‌. اهميت‌ اين‌ آفت‌ بقدري‌ است‌ كه‌ در زمان‌هاي‌ قديم‌ باعث‌قحطي‌ و مرگ‌ و مير در مناطق‌ غربي‌ و مركزي‌ ايران‌ مي‌شد. با وجود تمام‌ پيشرفت‌هاي‌ حاصله‌ در زمينه‌ كنترل‌ آفات‌، سن‌ در اكثرمناطق‌ كشت‌ گندم‌ هنوز هم‌ يك‌ آفت‌ خطرناك‌ است‌. در اين‌ ميان‌ وضعيت‌ استان‌هاي‌ ديم‌ خيز كشور مانند همدان‌ بدتر از ساير نقاطاست‌، زيرا كشت‌ وسيع‌ ديم‌ و نابودي‌ مراتع‌ باعث‌ بيشتر شدن‌ جمعيت‌ سن‌ و خسارت‌ آن‌ شده‌ است‌. براي‌ بررسي‌ وضعيت‌ سن‌، ازجمعيت‌ حشرات‌ بالغ‌ و پوره‌هاي‌ سن‌ در زمان‌هاي‌ مختلف‌ نمونه‌برداري‌ به‌ عمل‌ آمد. براي‌ اين‌ منظور سه‌ منطقه‌ رزن‌، كبودرآهنگ‌ ولالجين‌ در استان‌ همدان‌ انتخاب‌ و از مزارع‌ تعيين‌ شده‌ براي‌ جمعيت‌ سن‌ گندم‌ و پوره‌هاي‌ آن‌ و همچنين‌ دشمنان‌ طبيعي‌نمونه‌برداري‌ بعمل‌ آمد. از مزارع‌ گندم‌ و جو همجوار نمونه‌برداري‌ مقايسه‌اي‌ بعمل‌ آمد. در اين‌ بررسي‌ ارتفاع‌ محل‌، جهت‌ شيب‌،وضعيت‌ پوشش‌ گياهي‌، فاصله‌ از كوه‌ و سابقه‌ سمپاشي‌ و نوع‌ مبارزه‌ شيميايي‌(هوايي‌ يا زميني‌) و ديم‌ يا آبي‌ بودن‌ و كرپه‌ يا هراكشت‌بودن‌ مزرعه‌ مدنظر بود. نتايج‌ بدست‌ آمده‌ نشان‌ داد تخريب‌ مراتع‌، كشت‌ وسيع‌ گندم‌ و جو ديم‌، برداشت‌ دير هنگام‌ محصول‌،سمپاشي‌هاي‌ بي‌رويه‌ و برخي‌ عوامل‌ ديگر در طغيان‌ سن‌ گندم‌ نقش‌ دارند. حاصل‌ بررسي‌هاي‌ مزبور در زير آمده‌ است‌.

مقدمه‌
اين‌ آفت‌ كه‌ بعنوان‌ Sun Pest نيز شهرت‌ يافته‌ است‌ آفت‌ اصلي‌ (Key pest) محصول‌ گندم‌ در ايران‌ مي‌باشد و علاوه‌ بر گندم‌ به‌ جو نيزخسارت‌ مي‌زند. مناطق‌ پراكنش‌ اين‌ آفت‌ شامل‌ ايران‌ و كشورهاي‌ مهم‌ مرز ايران‌ از جمله‌ افغانستان‌، تركمنستان‌، آذربايجان‌،ارمنستان‌، تركيه‌، عراق‌، سوريه‌، لبنان‌، فلسطين‌، قفقاز، جنوب‌ روسيه‌، شرق‌ اروپا، شمال‌ آفريقا و عربستان‌ مي‌باشند. نام‌ علمي‌ اين‌ آفت‌Eurygaster integriceps put مي‌باشد. جمعيت‌ اين‌ آفت‌ در مناطق‌ شمال‌ ايران‌، كشورهاي‌ قفقاز و برخي‌ ديگر از مناطق‌ داراي‌ آب‌و هواي‌ مديترانه‌اي‌، در مقايسه‌ با گونه‌ مشابه‌ و رقيب‌ به‌ نام‌ E.maura كاهش‌ يافته‌ است‌. بطوريكه‌ هرچه‌ شرايط اقليمي‌ مرطوب‌ترباشد، جمعيت‌ گونه‌ E.maura بيشتر مي‌گردد. سابقه‌ اين‌ آفت‌ در ايران‌ به‌ زمان‌هاي‌ بسيار دور باز مي‌گردد. مشهور است‌ كه‌ نادرشاه‌افشار جهت‌ كنترل‌ جمعيت‌ آفت‌ سن‌ دستور داد تا محل‌هاي‌ زمستان‌گذراني‌ سن‌ كه‌ بيشتر شامل‌ تپه‌ها و كوهپايه‌ها مي‌باشند. آتش‌زده‌شود و به‌ همين‌ جهت‌ سن‌هاي‌ سياهرنگ‌ را اصطلاحٹ سن‌ نادري‌، مي‌گفتند.

شكل‌شناسي‌ آفت‌
طول‌ بدن‌ اين‌ حشره‌ بين‌ ۱۳ـ۹ ميليمتر و عرض‌ بدن‌ آن‌ بين‌ ۸ـ۷ ميليمتر مي‌باشد. رنگ‌ بدن‌ از زرد خاكستري‌ تا قهوه‌اي‌ مايل‌ به‌ سياه‌متغير است‌ و گاهي‌ برنگ‌ سياه‌ ديده‌ مي‌شود. سر اين‌ آفت‌ مثلثي‌ شكل‌ و در وسط آن‌ شيار باريكي‌ وجود دارد. اين‌ آفت‌ داراي‌ دو شاخك‌نخي‌ شكل‌ در جلو سر مي‌باشد. اندازه‌ تخم‌ آفت‌ معمولا ۰/۷ ميليمتر است‌ و به‌ تعداد ۱۴ عدد بطور منظم‌ در دو رديف‌ ۷ عددي‌ روي‌برگ‌هاي‌ گندم‌ يا علف‌هاي‌ ديگر قرار داده‌ مي‌شود.
سن‌ گندم‌ داراي‌ پنج‌ مرحله‌ پورگي‌ است‌. پوره‌هاي‌ جوان‌ سن‌، به‌ طول‌ ۱/۲ ميليمتر و تقريبٹ گرد هستند. پوره‌هاي‌ سنين‌ بعدي‌ بزرگترهستند و به‌ تدريج‌ زاويه‌ بال‌ و نيز سپرچه‌ آن‌ رشد مي‌يابد. رنگ‌ پوره‌ها در سن‌ ابتدايي‌ سياه‌ و در سنين‌ بعدي‌ آجري‌ مات‌ است‌.
سن‌هاي‌ نر و ماده‌ را از روي‌ حلقه‌هاي‌ تناسلي‌ مي‌توان‌ از يكديگر تشخيص‌ داد و در سن‌هاي‌ نر حلقه‌ ششم‌ شكم‌ ذوزنقه‌اي‌ شكل‌ و لبه‌عقبي‌ آن‌ منحني‌ است‌ و سوراخ‌هاي‌ تناسلي‌ را مي‌پوشاند. در سن‌هاي‌ ماده‌ حلقه‌ ششم‌ شكم‌ مدور است‌ و از هفت‌ قسمت‌ كيتيني‌تشكيل‌ مي‌يابد كه‌ در حال‌ استراحت‌ كاملا به‌ يكديگر چسبيده‌اند. روي‌ اين‌ حلقه‌ در جهت‌ طول‌ يك‌ شكاف‌ بطور وضوح‌ نمايان‌ است‌.
سن‌ گندم‌ از نظر مورفولوژي‌ به‌ دو گروه‌ تقسيم‌ مي‌شود:
الف‌. جمعيتي‌ از اين‌ حشره‌ كه‌ در زيستگاه‌هاي‌ طبيعي‌ واقع‌ در ارتفاعات‌ زندگي‌ مي‌كند و ضمن‌ تغذيه‌ از گياهان‌ غيرزراعي‌ به‌ويژه‌گندميان‌ و بدون‌ آنكه‌ پروازهاي‌ قابل‌ ملاحظه‌اي‌ انجام‌ دهد. به‌ زاد و ولد مي‌پردازد. اين‌ گروه‌ داراي‌ اندازه‌ بدن‌ كوچك‌ بوده‌ و طول‌ وعرض‌ بدن‌ آنها به‌ ترتيب‌ ۱۰/۵ـ۸ و ۶/۸ـ۵ ميليمتر است‌.
ب‌. گروهي‌ كه‌ از گندم‌ و جو تغذيه‌ مي‌كنند، به‌ويژه‌ آنهايي‌ كه‌ به‌ مزارع‌ گندم‌ آبي‌ حمله‌ور مي‌شوند، جثه‌اي‌ بزرگتر دارند و طول‌ و عرض‌بدن‌ آنها به‌ ترتيب‌ ۲/۸ـ۹/۸ و ۷/۶ـ۶/۲ ميليمتر است‌.

زيست‌شناسي‌
سن‌ مادر در شرايط مساعد آزمايشگاهي‌ بين‌ ۳۰۰ تا ۵۵۶ عدد تخم‌ مي‌گذارد. اين‌ تعداد در شرايط طبيعي‌ مساعد ۱۱۴ تا ۳۲۹ عدد ودر شرايط نامساعد يا دوره‌ خاموشي‌ ۷۵ عدد يا كمتر است‌.
اين‌ آفت‌ در تمام‌ مناطق‌ كشور انتشار دارد. ولي‌ در حاشيه‌ شمالي‌ كشور كه‌ مرطوب‌ است‌ جمعيت‌ آن‌ در مقابل‌ با گونه‌هاي‌ رقيب‌ آن‌يعني‌ E.maura كاهش‌ مي‌يابد و در مناطق‌ مرطوب‌ فقط گونه‌ اخير مشاهده‌ مي‌شود.
سن‌ گندم‌ هرساله‌ داراي‌ يك‌ نسل‌ است‌. در پايان‌ فصل‌ زراعي‌ و پس‌ از برداشت‌ محصول‌ سن‌هاي‌ موجود در سطح‌ مزارع‌ به‌ ارتفاعات‌ وتپه‌ها مهاجرت‌ كرده‌ و به‌ تغذيه‌ بيشتر و ذخيره‌ چربي‌ در اماكن‌ مزبور پرداخته‌ و خود را براي‌ زمستان‌گذراني‌ آماده‌ مي‌كنند. اين‌ پرواز به‌سمت‌ دامنه‌هاي‌ شمال‌ كوه‌ها و تپه‌ها، كه‌ در تابستان‌ خنك‌ بوده‌ و پوشش‌ گرامينه‌هاي‌ وحشي‌ مناسبي‌ براي‌ تغذيه‌ سن‌ دارد، صورت‌مي‌گيرد. پس‌ از تكميل‌ تغذيه‌ و بتدريج‌ با فرارسيدن‌ فصل‌ سرما اين‌ حشرات‌ خود را به‌ دامنه‌هاي‌ جنوبي‌ كوهها كه‌ به‌ سمت‌ آفتاب‌ است‌رسانيده‌ و در ارتفاع‌ كمتري‌ مستقر شده‌ و پس‌ از مدتي‌ تغذيه‌ و در زير بوته‌هاي‌ گون‌، درمنه‌ و ساير گياهان‌ بوته‌اي‌ وحشي‌ زير تخته‌سنگ‌ها و پناهگاه‌هاي‌ مختلف‌ ديگر پنهان‌ شده‌ و بتدريج‌ به‌ خواب‌ زمستاني‌ فرو مي‌روند. در اواخر زمستان‌ و اوايل‌ بهار كه‌ شيب‌هاي‌جنوبي‌ تحت‌ تابش‌ آفتاب‌ زودتر از قسمت‌هاي‌ ديگر گرم‌ مي‌شوند سن‌ از خواب‌ زمستاني‌ بيدار شده‌ و مدتي‌ در همان‌ محل‌ به‌ تغذيه‌ ازگرامينه‌هاي‌ وحشي‌ پرداخته‌ و بتدريج‌ در فروردين‌ و ارديبهشت‌ به‌ سوي‌ مزارع‌ غلات‌ در دشت‌هاي‌ مجاور پرواز مي‌كنند. پرواز يامهاجرت‌ سن‌ از كوه‌ به‌ مزارع‌ اصطلاحٹ ريزش‌ سن‌ گفته‌ مي‌شود. تاريخ‌ دقيق‌ ريزش‌ سن‌ بسته‌ به‌ سرد يا گرم‌ بودن‌ سال‌ و منطقه‌ متفاوت‌بوده‌ و در همدان‌ در نيمه‌ سوم‌ فروردين‌ ماه‌ است‌. طول‌ مسافت‌ پروازي‌ سن‌ حدود ۳۰ تا ۳۵ كيلومتر بوده‌ و در فاصله‌ ۴۰ كيلومتر يابيشتر از اماكن‌ زمستان‌گذران‌ ديده‌ نمي‌شود.
علل‌ عمده‌ نوسان‌ جمعيت‌ سن‌، عوامل‌ جوي‌ است‌ كه‌ باعث‌ ايجاد دو دوره‌ طغيان‌ و خاموشي‌ به‌ شرح‌ زير مي‌شود:
الف‌. سال‌هاي‌ طغيان‌: اگر هوا در بهار ملايم‌ و در تابستان‌ بتدريج‌ گرم‌ شود و در پاييز خنك‌ و در زمستان‌ تغييرات‌ ناگهاني‌ و شديد دمايي‌ديده‌ شود، طي‌ چند سال‌ براي‌ سن‌ گندم‌ شرايط دمايي‌ و تغذيه‌اي‌ مناسبي‌ ايجاد مي‌شود كه‌ منجر به‌ طغيان‌ سن‌ گندم‌ مي‌گردد و سن‌تخم‌ بيشتري‌ توليد مي‌نمايد.
ب‌. سال‌هاي‌ خاموشي‌: اگر هوا در بهار سرد و باراني‌ و داراي‌ تغييرات‌ جوي‌ زيادي‌ شود و هواي‌ تابستان‌ معتدل‌ و داراي‌ ريزش‌ باران‌تابستانه‌ باشد، رشد و نمو گندم‌ و سن‌ با توجه‌ به‌ عوامل‌ جوي‌ هم‌آهنگ‌ نمي‌گردد، همچنين‌ اگر هواي‌ پاييز ملايم‌ و هواي‌ زمستان‌ بدون‌ريزش‌ برف‌ باشد و اواخر زمستان‌ و اوايل‌ بهار نيز حرارت‌ هوا متغير و توام‌ با وزش‌ باد گردد. طي‌ چند سال‌ ميانگين‌ تخم‌ريزي‌ سن‌ گندم‌هرسال‌ كم‌ شده‌ و جمعيت‌ بسوي‌ خاموشي‌ گرايش‌ مي‌يابد.
قبلا دوره‌ طغيان‌ سن‌ گندم‌ را هفت‌ و هشت‌ ساله‌ مي‌دانستند. ولي‌ در سال‌هاي‌ اخير و بعلل‌ مختلف‌ از جمله‌ كشت‌ وسيع‌ گندم‌ در كشور،سمپاشي‌هاي‌ گسترده‌ عليه‌ سن‌ گندم‌ و بهم‌خوردن‌ تعادل‌ جمعيت‌ آفت‌ با دشمنان‌ طبيعي‌ آن‌ باعث‌ گم‌ شدن‌ اين‌ دوره‌ شده‌ (كه‌ در واقع‌طغيان‌ و خسارت‌ سن‌ هرساله‌ مشاهده‌ مي‌شود) ولي‌ شدت‌ آن‌ توزيع‌ شده‌ است‌.

طرز خسارت‌
سن‌ گندم‌ به‌ سه‌ روش‌ خسارت‌ ايجاد مي‌كند. الف‌) خسارت‌ سن‌ مادر، كه‌ به‌ خسارت‌ حشرات‌ نر و ماده‌اي‌ كه‌ پس‌ از زمستان‌گذراني‌ دراوايل‌ بهار در مزارع‌ ريزش‌ مي‌كنند اطلاق‌ مي‌شود. سن‌ در اين‌ مرحله‌ با مكيدن‌ شيره‌ ساقه‌ و برگ‌هاي‌ جوان‌ و سبز و جوانه‌هاي‌ گندم‌باعث‌ ضعف‌ بوته‌ها، پيچيدگي‌ و خشك‌ شدن‌ برگ‌ها و سفيد شدن‌ خوشه‌ها از محل‌ تغذيه‌ يا فرو بردن‌ خرطوم‌ سن‌ مي‌شود. ب‌)خسارت‌ پوره‌هاي‌ سن‌، كه‌ براي‌ رشد و نموشان‌، از برگ‌، ساقه‌ و شيره‌ دانه‌هاي‌ نرم‌ گندم‌ تغذيه‌ مي‌كند. اوج‌ خسارت‌ سن‌ گندم‌ مربوط به‌تغذيه‌ پوره‌هاي‌ رشد يافته‌ مانند سن‌ چهارم‌ و پنجم‌ پورگي‌ است‌ كه‌ باعث‌ لاغري‌ و چروكيدگي‌ دانه‌ گندم‌ مي‌شود. ج‌) خسارت‌ حشرات‌بالغ‌ نسل‌ جديد كه‌ از كامل‌ شدن‌ رشد پوره‌ها ايجاد شده‌اند. اگر در برداشت‌ گندم‌ تاخير صورت‌ گيرد، بالاترين‌ خسارت‌ سن‌ گندم‌ در اين‌مرحله‌ خواهد بود. در اين‌ زمان‌ خوشه‌هاي‌ گندم‌ تقريبٹ رسيده‌ و محصول‌ در دست‌ برداشت‌ است‌. خسارت‌ در اين‌ مرحله‌ باعث‌ پوكي‌خوشه‌ها مي‌شود، بنابراين‌ بايد هرچه‌ سريعتر محصول‌ برداشت‌ گردد تا اين‌ نوع‌ خسارت‌ بوجود نيايد. بدين‌ منظور برداشت‌ دومرحله‌اي‌ گندم‌ پيشنهاد مي‌شود.

پيش‌بيني‌ وضعيت‌ سن‌ گندم‌
سن‌ گندم‌ از تاريخ‌ پرواز به‌ كوهستان‌ تا بازگشت‌ به‌ مزارع‌، طي‌ ۹ ماه‌ از سال‌ تا حدود زيادي‌ به‌ چربي‌ بدن‌ خود وابستگي‌ دارد، بنابراين‌چربي‌، نقش‌ اساسي‌ را در بقاي‌ حشره‌ دارد. چربي‌ بدن‌ سن‌ها از نمونه‌برداري‌ و ميانگين‌گيري‌ از وزن‌ ۳۰ تا ۵۰ عدد سن‌ بدست‌ مي‌آيد.خصوصيات‌ جسمي‌ سن‌ برحسب‌ وزن‌ بدن‌ سن‌ ماده‌ تعيين‌ مي‌گردد. وزن‌ نر حدود ۵ ميليگرم‌ كمتر از سن‌ ماده‌ است‌. سن‌هايي‌ كه‌ ۱۲۵ميليگرم‌ و يا بيشتر وزن‌ دارند، خصوصيات‌ جسمي‌ مطلوب‌ و سن‌هايي‌ كه‌ ۱۱۵ ميليگرم‌ وزن‌ دارند، مشخصات‌ جسمي‌ ضعيف‌ دارند.
گرايش‌ سن‌ به‌ طغيان‌ و يا دوره‌ خاموشي‌، برحسب‌ وزن‌ بدن‌ تعيين‌ مي‌شود. چنانچه‌ در موقع‌ بيداري‌ سن‌ از خواب‌ زمستانه‌، وزن‌حشرات‌ ماده‌ ۱۳۰ ميليگرم‌ يا بيشتر باشد، سن‌ مادر بطور متوسط ۷۵ عدد تخم‌ مي‌گذارد و جمعيت‌ پوره‌ها در صورت‌ مساعد بودن‌شرايط زندگي‌ بسوي‌ طغيان‌ گرايش‌ دارد. اگر وزن‌ سن‌ مادر ۱۱۵ـ۹۹ ميليگرم‌ باشد. ميانگين‌ تخم‌ سن‌ مادر حدود ۴۴ عدد خواهد بود وجمعيت‌ پوره‌ها بسوي‌ خاموشي‌ خواهد بود.

كنترل‌
سن‌ گندم‌ داراي‌ دشمنان‌ طبيعي‌ بسيار مهم‌ و متعددي‌ مي‌باشد كه‌ بطور خودبخود و طبيعي‌ تا حدود زيادي‌ آفت‌ را كنترل‌ مي‌كنند كه‌از جمله‌ مهمترين‌ آنها مي‌توان‌ به‌ زنبورهاي‌ پارازيتوئيد جنس‌هاي‌ Trissolcus, Dissolcus, Assolcus از خانواده‌ Scelionidaeاشاره‌ كرد. گونه‌هاي‌ T.vassilieri Mayو A.semistriatus Nee. در مبارزه‌ بيولوژيك‌ عليه‌ سن‌ گندم‌ بيشترين‌ اهميت‌ را دارند. اين‌زنبورها سال‌ها بطور مصنوعي‌ در آزمايشگاه‌ پرورش‌ داده‌ مي‌شدند و در بهار مصادف‌ با تخمريزي‌ سن‌ها در مزارع‌ رها مي‌گرديدند. ولي‌پس‌ از ظهور سموم‌ پر قدرت‌ جديد و به‌ دليل‌ رقابت‌هاي‌ اقتصادي‌ آشكار و پنهان‌ و عدم‌ كنترل‌ صد در صد آفت‌ كه‌ ويژگي‌ اين‌ نوع‌مبارزه‌ است‌ و در نتيجه‌ عدم‌ رضايت‌ كامل‌ كشاورزان‌ از آن‌، تنها به‌ كاربرد سموم‌ سمپاشي‌ اكتفا گرديد. ضروري‌ است‌ كه‌ اين‌ روش‌ مبارزه‌دوباره‌ احيا گرديد.
اگر بتوانيم‌ با قرق‌ منطقي‌ كوه‌ها و تپه‌ها از چراي‌ مفرط دام‌ در آنها جلوگيري‌ كنيم‌، تا حدودي‌ از خطر حمله‌ سن‌ گندم‌ كاسته‌ايم‌. بنظرمي‌رسد اگر پوشش‌ گياهي‌ كافي‌ باشد. سن‌ به‌ گرامينه‌هاي‌ موجود در كوه‌ قناعت‌ كرده‌ و كمتر به‌ مزارع‌ هجوم‌ مي‌آورد. بعلاوه‌ سن‌ گندم‌ بابيش‌ از ۵۰ نوع‌ گياه‌ بطور مستقيم‌ يا غيرمستقيم‌ رابطه‌ ميزباني‌ دارد. بنابراين‌ حفاظت‌ از مراتع‌ و گياهان‌ مزبور، باعث‌ حفظ جمعيت‌ درحالت‌ تعادل‌ طبيعي‌ آن‌ و در زير سطح‌ زيان‌ اقتصادي‌ (EIL) مي‌گردد.
يكي‌ از مشكلاتي‌ كه‌ در سال‌هاي‌ اخير بروز كرده‌ است‌ پديده‌ خشكسالي‌ است‌، كه‌ باعث‌ گسترش‌ خسارت‌ سن‌ گندم‌ شده‌ است‌. با توجه‌به‌ عدم‌ رعايت‌ صحيح‌ حريم‌ مراتع‌ در كشور ما كه‌ به‌ علل‌ گوناگون‌ از جمله‌ تملك‌ مراتع‌ صورت‌ مي‌گيرد، بسياري‌ از افراد كم‌ زمين‌ وبي‌زمين‌ به‌ كاشت‌ اراضي‌ شيب‌دار و مراتع‌ داراي‌ خاك‌ فقير و بسيار فقير روي‌ آورده‌اند. در شرايط نامناسب‌ بارندگي‌، جوانه‌زني‌ و رشداوليه‌ گياه‌ كه‌ لازمه‌ بوجود آمدن‌ بوته‌هاي‌ قوي‌ در بهار سال‌ بعد مي‌باشد، با اشكال‌ مواجه‌ شده‌ و محصول‌ بقدري‌ ضعيف‌ مي‌گردد، كه‌گاهي‌ برداشت‌ آن‌ مقرون‌ به‌ صرفه‌ نمي‌باشد و توسط كشاورزان‌ رها مي‌گردد. اين‌ بهترين‌ فرصت‌ براي‌ پوره‌هاي‌ سن‌ آخر و حشرات‌ تازه‌بالغ‌ است‌ كه‌ تغذيه‌ خود را كامل‌ نموده‌ و به‌ اندازه‌ كافي‌ چربي‌ ذخيره‌ كننده‌ و خود را براي‌ زمستان‌ سخت‌ مهيا كنند. بنابراين‌ بايدچاره‌اي‌ انديشيد تا از كاشت‌ اراضي‌ فقير و مراتع‌ شيب‌دار توسط كشاورزان‌ جلوگيري‌ شود. كشت‌ جو بجاي‌ گندم‌ در كانون‌هاي‌ آلودگي‌يكي‌ از اصلي‌ترين‌ گزينه‌هايي‌ است‌ كه‌ اكثر متخصصان‌ به‌ آن‌ اشاره‌ كرده‌اند. در نمونه‌گيري‌هاي‌ اينجانب‌ در مناطق‌ كبودرآهنگ‌ و رزن‌در استان‌ همدان‌، اختلاف‌ شديد در آلودگي‌ اين‌ دو محصول‌ مشاهده‌ شد. برداشت‌ دو مرحله‌اي‌ گندم‌ در مرحله‌ خميري‌ شدن‌ نيز يكي‌از توصيه‌هاي‌ اصلي‌ است‌ كه‌ نتايج‌ آن‌ در كشورهاي‌ شوروي‌ سابق‌ رضايتبخش‌ بوده‌ است‌.
دانشمندان‌ شوروي‌ سابق‌ همچنين‌ با استفاده‌ از روش‌ برداشت‌ دو مرحله‌اي‌ توفيقات‌ زيادي‌ در جهت‌ مبارزه‌ با سن‌ و كنترل‌ آن‌ بدست‌آوردند. برداشت‌ دو مرحله‌اي‌ غله‌ عبارت‌ است‌ از:
۱٫ درو سريع‌ خوشه‌ها با ماشين‌ در مرحله‌ مومي‌ شدن‌ دانه‌ و حمل‌ خوشه‌ها به‌ خرمن‌گاه‌ در مدت‌ ۳ـ۲ روز (هرچه‌ سريعتربهتر) درمنطقه‌ آلوده‌ به‌ سن‌
۲٫ خرمن‌ كوبي‌ بوسيله‌ ماشين‌ بوجاري‌ در خرمن‌گاه‌ و حمل‌ محصول‌ بوجاري‌ شده‌ به‌ انبار غله‌ در مدت‌ ۳ـ۲ روز.
روش‌ زراعي‌ ديگر براي‌ كنترل‌ سن‌، شامل‌ كشت‌ زود در پاييز (هراكشت‌) و برداشت‌ سريع‌ در آخر بهار است‌. بايد از كشت‌ كرپه‌ اجتناب‌كرد. كاشت‌ ارقام‌ زودرس‌ گندم‌ باعث‌ گريز محصول‌ از زمان‌ اوج‌ فعاليت‌ پوره‌هاي‌ سن‌ آخر و سن‌هاي‌ بالغ‌ نسل‌ جديد مي‌شود. ارقام‌گندم‌ مقاوم‌ به‌ سن‌ در حال‌ بررسي‌ و شايان‌ توجه‌ بسيار است‌، زيرا برخي‌ ارقام‌ گندم‌ بوسيله‌ ريشك‌هاي‌ زياد يا دارا بودن‌ سيليس‌ بيشتربافت‌ خود يا روش‌هاي‌ ديگر، تغذيه‌ آفت‌ را با مشكل‌ مواجه‌ مي‌كنند. جهت‌ كنترل‌ شيميايي‌ نيز توجه‌ به‌ سطح‌ زيان‌ اقتصادي‌ آفت‌ضروري‌ است‌. بهمين‌ منظور فرم‌ مبارزه‌ با جمعيت‌ سن‌ مادر و پوره‌ سن‌ هر سال‌ يا چند سال‌ يكبار تعيين‌ و توسط سازمان‌ حفظ نباتات‌ابلاغ‌ يا اجرا مي‌گردد. اين‌ ميزان‌ جمعيت‌ كه‌ كنترل‌ شيميايي‌ را ضروري‌ مي‌كند در گندم‌ يا جو و زراعت‌ آبي‌ و ديم‌ تفاوت‌ دارد.

منابع‌
۱٫ احمدي‌، روح‌الله‌، ۱۳۸۱، سن‌ گندم‌، وضعيت‌ موجود و راهكارهاي‌ كنترل‌ آن‌ در استان‌ همدان‌. تك‌ نگاشت‌. مركز تحقيقات‌ كشاورزي‌همدان‌. بخش‌ تحقيقات‌ آفات‌ و بيماري‌هاي‌ گياهي‌. ۲۵ صفحه‌.
۲٫ اسماعيلي‌، مرتضي‌، اسدالله‌ ميركريمي‌ و پروانه‌ آزمايش‌ فرد، ۱۳۷۰٫ حشره‌شناسي‌ كشاروزي‌. انتشاررات‌ دانشگاه‌ تهران‌. شماره‌ انتشار۲۰۷۳، ۵۵۰ صفحه‌.
۳٫ بهداد، ابراهيم‌، ۱۳۶۸، آفات‌ گياهان‌ زراعي‌ ايران‌. نشر سپهر اصفهان‌. ۶۱۸ صفحه‌.
۴٫ رجبي‌، غلامرضا، ۱۳۷۹، اكولوژي‌ سن‌هاي‌ زيان‌آور گندم‌ و جو در ايران‌. سازمان‌ تحقيقات‌ آموزش‌ و ترويج‌ كشاورزي‌. چاپ‌ اول‌ ۳۴۳صفحه‌.
۵٫ صلواتيان‌، مير، ۱۳۷۰، لزوم‌ شناسايي‌ عوامل‌ موثر محيط در مبارزه‌ با آفات‌ گياهان‌ زراعي‌، سازمان‌ ترويج‌ كشاورزي‌. چاپ‌ اول‌، شماره‌ثبت‌ ۶۹/۲۳۹ مركز اطلاعات‌ و مدارك‌ علمي‌ كشاورزي‌. ۲۰۳ صفحه‌.
۶٫ نادريان‌، حسن‌ و علي‌ مالمير، ۱۳۷۶، سن‌ گندم‌ و روش‌هاي‌ كنترل‌ آن‌. نشريه‌ ترويجي‌ مديريت‌ آموزش‌ و ترويج‌ كشاورزي‌ استان‌همدان‌